Max Pinckers & Michiel Burger
Text by Laura van Grinsven
Produced on the occasion of the exhibition Mamihlapinatapai: A look shared by two people, each wishing that the other will initiate something that both desire but which neither one wants to start, first published in the self-published exhibition catalogue Mamihlapinatapai by Max Pinckers & Michiel Burger, Flemish Arts Centre De Brakke Grond, The Netherlands, October 2012
Exchanging Gazes
What happens when two artists work on grasping the world in one image? When they make a document? When they want to capture images? The priority is to make something visible. One photographer seeks it in far away places, in unusual tableaus, in the staged. The other, in the daily and the mundane, anywhere and with anyone in the world, without interference. What happens when both are confronted with each other? It is in their diverse approach that they complement one and other.
Michiel Burger
The everyday, or better yet, the more daily then daily, is found in the work of Michiel Burger (1983). His work consists of different series of images that together form an extensive and ever growing archive. This archive contains bikers, underwear, girls posing in a bikini, party pictures and soldiers, among others. Some of the images are taken by himself, others are found or even commissioned. Burger is a collector rather than a photographer.
The everydayness of the images is characterized by the way they are photographed, rather than what is portrayed. Neither technical aspects nor aesthetic approaches are part of the creative process. On purpose. Some found footage is made with a phone camera and is very pixelated, some is blurry, incorrectly exposed or has an odd composition. They emanate a feeling of amateur photography. The technical quality of the image doesn’t concern Burger as much as what is portrayed in the image. That is why he doesn’t like to call himself a photographer.
Every series is characterized by the repetition of a subject. The most striking is the series of white underpants belonging to his late father. Burger photographs the standard, obviously worn underwear casually lying on a bed. After that one, comes the next underpants, and the next, and one more, and consistently another, almost indistinguishable from each other, the underpants of his dead father. Burgers’ action is tangible in the work. The sequence creates an air of absurdity but remains utterly real. Is the observer welcome to enter this private realm?
The presence of the concealed is an important aspect of Burgers’ work. Death is everywhere, but to show a dead person’s underwear, is just not done. Another series made in New York consists of black men on race bikes. Not especially strange, yet because of its repetition, one black man after the other, it creates a train of thought that normally remains invisible. The limit of acceptance is surpassed.
Ethically incorrect is also how the series from Honduras could be labeled. Burger asked a child prostitute to photograph her daily surroundings. This resulted in amused teenagers posing in erotic positions highlighting their child-like character. Images of places that Burger would have never been able to access as a Western tourist. Images of situations that we would disapprove, but nonetheless become a spectator of. Burgers’ images don’t bring his own position into discussion, but rather focuses on that of the spectator.
Max Pinckers
The unusual, the confusing and the dramatized are performed by Max Pinckers (1988). In different travels he searches for aspects that we only know from the news or documentaries. For his last work he visited the overcrowded Bombay, the environment of Bollywood and the slums. However, he doesn’t photograph the misery and the beauty of India as many journalists would, but does make use of their visual language. He criticizes this documentative approach. Pinckers searches for the Western clichés and subsequently distorts them. While a journalists’ aim is an objective representation of reality, Pinckers’ images are manipulated. While the images that appear in newspapers must carry a straightforward story, Pinckers’ images create a form of doubt and confusion.
Max Pinckers is a true photographer with a great deal of appreciation for light, technique and composition. Each image is characterized by a specific aesthetic approach and an intricate lighting method. Although they seem to be polished, there is more than that. They are also documentary, seemingly representing a moment of daily life of the characters he photographs. But what really happens cannot be grasped. A shadow of mystery clouds the images. The spaces look like film sets artificially lit to give the impression of drama and theatricality. The characters in the images are not themselves, they are actors.
Pinckers is not only interested in documentary photography, but also in reporting. During his stay in India he looked through newspapers stumbling upon texts to incorporate into his work. That is how he found a story about a young girl who runs away from home in search of her Bollywood hero. This story is featured in his book ‘The Fourth Wall’ as a spread and an article from the newspaper MiD DAY: ‘Schoolgirl runs away from home to Mumbai in search of her idol Salman Khan, only to find herself lost in the middle of an unknown city’. At that time, Pinckers had already spent months photographing look-alikes of famous film stars in the poor neighborhoods of Bombay and links the article to a previously made portrait of a Khan look-alike. The story and the images coincidentally connect with each other. The existing journalistic narrative from the newspaper is linked to synchronically existing stories and images creating a new narrative dimension. By doing so, he challenges the seemingly objective status and context of the original article.
In his work, Pinckers creates a relationship between journalistic story telling and the narrative flow of film. They both play an important role in our lives and influence us, consciously as well as subconsciously, shaping the way we see the world and give it meaning. In their influence on perception, they are both of equal importance. However, the journalistic approach is anchored to a claim of truth. Pinckers shows that the Bollywood film world largely affects the Indian population and ties this melodramatic reality to (apparent) objectivity. The image has an unreal, confusing aura, yet this is precisely an expression of our contemporary gaze.
Pinckers’ photographs are presented in custom-made light boxes that emphasize their aesthetic quality. The wooden boxes form their own sculptural space in which the images are given their own stage. Stories emerge from small theaters. The title of Pinckers’ new book ‘The Fourth Wall’ emphasizes this idea. A fourth wall is present in a regular space, but is missing on the theater stage. The fourth wall is an imaginary barrier between the spectator and the actor. This is the imaginary space of interpretation that Pinckers questions in his images.
The Exchange
In the exhibition ‘Mamihlapinatapai’, – which means: ‘a look shared by two people, each wishing that the other will initiate something that both desire but which neither one wants to start’ – the images of Michiel Burger and Max Pinckers meet each other. The title illustrates how the dialogue between the photographs could possibly happen. The static images radiate a will to communicate, which they themselves cannot fulfill. They want to be read, interpreted. By placing two such images next to each other, even having two different presentations, they seem to commence a dialogue. They both literally desire something, yet neither of them is able to give it to the other. For that, the spectator is the key. He or she confirms the initiative of both images and brings them together.
As well as showing their own work, as an act of ultimate encounter, Burger and Pinckers have both printed their photographs as posters. Burger withdraws from his archive and Pinckers from his light boxes. In this equal form of dialogue the images are metamorphosed. The boundary between both, which is so strong, loses its contours. In this encounter they substitute a part of their own identity for a single new one.
Originele Nederlandse tekst:
Blikken uitwisselen
Wat gebeurt er wanneer twee kunstenaars bezig zijn met het vatten van de wereld in een foto? Wanneer ze een document maken, beelden willen vastleggen? Het zichtbaar maken staat voorop. De ene fotograaf zoekt het in verre oorden, ongewone taferelen en in het geënsceneerde. De ander in het dagelijkse en aardse, waar en bij wie ook ter wereld, zonder enige bemoeienis. Wat gebeurt er wanneer de foto’s van beiden met elkaar geconfronteerd worden? Juist in hun diverse benadering zullen ze elkaar versterken.
Michiel Burger
Het dagelijkse, beter gezegd het dagelijksere dan dagelijkse, is te vinden in het werk van Michiel Burger (1983). Zijn werk bestaat uit verschillende series beelden die samen een uitgebreid, steeds verder groeiend archief behelzen. Dit archief bestaat onder andere uit fietsers, onderbroeken, meisjes poserend in een bikini, uitgaansfoto’s en soldaten. Sommige foto’s maakte hij zelf, andere heeft hij gevonden of zelfs uitbesteed. Burger is een verzamelaar, meer dan een fotograaf.
Het dagelijkse in zijn foto’s zit hem, naast het afgebeelde, juist in de wijze van fotograferen. Noch technische toepassingen noch esthetische benaderingen zijn deel van het maakproces. Met opzet. Sommige gevonden foto’s zijn met een telefoon gemaakt en hebben grove pixels, andere zijn onscherp, verkeerd belicht of vreemd van compositie. Alle ademen ze de sfeer van amateurfotografie. Het gaat Burger dan ook niet zozeer om de technische kwaliteit van het beeld maar om het afgebeelde. In die zin zou hij zichzelf ook geen fotograaf willen noemen.
Elke serie wordt gekarakteriseerd door een herhaling van het onderwerp. Meest beklemmend is de serie van witte onderbroeken, van zijn net-overleden vader. Een standaard, duidelijk gedragen witte onderbroek is door Burger nonchalant op het bed gelegd en gefotografeerd. Daarna de volgende, en de volgende, en nog een, telkens een andere, nauwelijks van elkaar te onderscheiden witte onderbroek van zijn dode vader. De handeling van Burger is voelbaar in het werk. De opeenvolging maakt het absurd, maar aardser dan aards, echter dan echt. Mag de toeschouwer zich wel begeven in deze privésfeer?
Het ontoonbare maar aanwezige is een belangrijk gegeven in het werk van Burger. De dood is overal, maar de onderbroek van een overledene tonen, dat is ongewoon, niet correct. Een andere serie, gemaakt in New York, bestaat uit negers op racefietsen. Op zichzelf niet vreemd, toch door de herhaling, nog een neger en nog een, wordt er een denkwijze geopend die normaliter onzichtbaar blijft. Wordt de grens van het geaccepteerde overschreden.
Ethisch incorrect, zo kan ook de serie foto’s uit Honduras genoemd worden. Burger vroeg een kind-prostituee zelf foto’s te maken van haar omgeving. Wat resulteert in lachende tienermeisjes in erotische houdingen die hun kind-zijn juist benadrukken. Foto’s van plaatsen waar Burger als blanke westerling, nooit toegang toe had gehad. Foto’s van situaties die wij afkeuren, maar waarvan we ongevraagd toch toeschouwer worden. De foto’s van Burger brengen niet zijn eigen positie ter discussie, maar vooral die van de toeschouwer.
Max Pinckers
Het ongewone, het verwarrende en gedramatiseerde wordt ter tonele gevoerd door Max Pinckers (1988). In zijn verschillende reizen zoekt hij naar oorden die wij kennen uit de krant of uit documentaires. Zo bezoekt hij voor zijn laatste werk het overvolle Bombay, de omgeving van Bollywood en de sloppenwijken. Toch fotografeert hij niet de ellende en schoonheid van India zoals een journalist zou doen, maar maakt wel gebruik van zijn beeldtaal. Hij bekritiseert deze documentatieve blik. Pinckers zoekt de Westerse clichés op om ze vervolgens te vervormen. Waar de journalistiek uit is op een objectieve werkelijkheid, zijn de beelden van Pinckers gemanipuleerd. Waar krantenfoto’s een duidelijk verhaal dienen uit te dragen zorgen de foto’s van Pinckers voor twijfel en verwarring.
Max Pinckers is een echte fotograaf met veel aandacht voor licht, techniek en compositie. Elke foto wordt gekarakteriseerd door een specifieke esthetische benadering en bijzondere wijze van belichting. Hoewel er een zekere geliktheid van uit gaat, zijn ze meer dan dat. Ze zijn ook documentair, lijken een greep te zijn uit het dagelijkse van de personages. Wat er daadwerkelijk gebeurt is echter niet te achterhalen. Er hangt een zweem van mysterie over. De ruimtes lijken filmsets die belicht zijn om de gebeurtenis vol drama weer te geven. De personages in de foto’s handelen niet maar acteren.
Pinckers is niet alleen geïnteresseerd in documentaire fotografie, maar ook in berichtgeving. Tijdens zijn verblijf in India leest hij kranten en stuit op interessante teksten die hij opneemt in zijn werk. Zo vindt hij een verhaal over een jong meisje dat wegloopt op zoek naar haar Bollywood held. In zijn boek ‘The Fourth Wall’ staat het verhaal en een spread met een citaat uit de krant MiD DAY: ‘Schoolgirl runs away from home to Mumbai in search of her idol Salman Khan, only to find herself lost in the middle of an unknown city’. Pinckers is op dat moment al maanden bezig met het fotograferen van filmsterren lookalikes in de arme buurten van Bombay en verbindt het krantenbericht met een eerder gemaakt beeld van een Khan-lookalike. Het verhaal en de foto’s komen op dat moment toevalligerwijs bij elkaar. Het bestaande journalistieke narratief uit de krant wordt door Pinckers gekoppeld aan synchroon bestaande verhalen en beelden waardoor er een nieuwe narratieve dimensie ontstaat. Hij bekritiseert hiermee de schijnbare objectiviteit en context van het oorspronkelijke artikel.
Pinckers laat in zijn werk de journalistieke vertelling een relatie aangaan met die van de film. Beide hebben ze in onze wereld een belangrijke plaats en beïnvloeden op een bewuste maar ook onbewuste manier de wijze waarop wij de wereld zien en er betekenis aan geven. Ze zijn in hun invloed op onze perceptie beide evenredig van belang, hoewel het journalistieke een waarheidsclaim maakt. Pinckers laat zien dat de filmwereld van Bollywood een groot effect heeft op de Indiase bevolking en koppelt deze gedramatiseerde werkelijkheid aan de (schijnbaar) objectieve. Het beeld heeft een onwerkelijke, verwarrende uitstraling, hoewel het juist een veruiterlijking is van onze hedendaagse blik.
De foto’s van Pinckers worden getoond in speciaal gemaakte lichtbakken die hun esthetische karakter benadrukken. Ook vormen de bakken bijna een eigen sculpturale ruimte waarin de foto’s hun eigen podium lijken te zijn. Kleine theaters met verhalen verschijnen. De titel van Pinckers nieuwe boek ‘The Fourth Wall’ benadrukt dit gegeven. De vierde muur is in een normale ruimte aanwezig, maar ontbreekt in het theater. De vierde muur bestaat denkbeeldig tussen toeschouwer en acteur. Het is deze imaginaire ruimte van de interpretatie die Pinckers bevraagd in zijn foto’s.
De uitwisseling
In de tentoonstelling ‘Mamihlapinatapai’ – wat betekenent: ‘de blik die wordt uitgewisseld door twee mensen die geen initiatief willen of durven nemen om iets aan te bieden, maar wel hopen dat de ander dat doet’ – ontmoeten de foto’s van Michiel Burger en Max Pinckers elkaar. De titel geeft aan hoe de dialoog tussen de foto’s kan verlopen. De statische beelden stralen een wil tot communiceren uit die ze zelf niet kunnen verwezenlijken, ze willen gelezen worden, geïnterpreteerd. Door twee van dergelijke beelden naast elkaar te plaatsten, met twee andere, misschien zelfs in zekere zin tegengestelde wijzen van tonen, lijken ze een dialoog aan te gaan. Ze bieden elkaar letterlijk iets aan. Toch kan geen van beide het aangebodene in ontvangst nemen. Daarvoor is de kijker essentieel. Die kan het initiatief van beide foto’s opnemen en samen doen komen.
Naast het tonen van hun eigen werk, hebben Burger en Pinckers, in een geste van ultieme ontmoeting, beide hun foto’s op posters laten printen. Burger verlaat zijn series en Pinckers zijn lichtbakken. In deze gelijkwaardige dialoog ondergaan de foto’s samen een metamorfose. De grens tussen beide, die zo sterk is, verliest zijn contouren. In de ontmoeting verliezen ze een deel van hun eigen identiteit voor één nieuwe.